ИШЕНАЛЫ АРАБАЕВ АТЫНДАГЫ

КЫРГЫЗ МАМЛЕКЕТТИК УНИВЕРСИТЕТИ

Жаркын келечек биз менен!

Илим

Жогорку квалификациялуу илимий, илимий-педагогикалык кадрларды даярдоо, жаш окумуштуулардын жемиштүү илимий ишмердүүлүгү үчүн шарттарды түзүү университеттин илим тармагындагы негизги милдеттеринин бири болуп саналат. 1993-жылдан баштап университетте аспирантура ачылган. 

Университет аспирантуранын негизги милдетин анын натыйжалуулугунан көрөт. 1996-жылы алгачкы бүтүрүүчүлөр болгон. Бул жылдардын ичинде 70тен ашык диссертациялар жакталган. Жогорку окуу жайдын жетекчилиги аспиранттарды даярдоонун натыйжалуулугун жогорулатуу максатында бир катар чараларды пландаштырууда, анын ичинде аспиранттардын илимий изилдөөлөрүнүн натыйжалуулугун жогорулатуу: илимий-изилдөө жана практикалык иштерде тажрыйбасы бар изденүүчүлөрдүн үлүшүн көбөйтүү; аспиранттарды башкарууга университеттин алдыңкы окумуштууларын тартууга; аспиранттардын жетекчилигине талапты жогорулатуу; илимий изилдөөлөрдүн методологиясы боюнча лекцияларды окушат ж.б.

Диссертациялардын темаларын бекитүүгө жана алардын университеттин илимий предметине ылайык келишине, илимий изилдөөлөрдүн практика үчүн актуалдуулугуна өзгөчө көңүл бурулат. Акыркы жылдары КМШ өлкөлөрү менен илимий-педагогикалык кадрларды даярдоо жаатында байланыштарды жаңылоо тенденциясы байкалууда. Илим жаатындагы эл аралык келишимдерге ылайык, биздин университеттин окутуучулары тарыхый чоң илимий мектептери бар Россия Федерациясынын борбордук ЖОЖдорунун аспирантурасында билим алышат. Аспиранттар Кыргыз Республикасынын Билим берүү жана илим министрлиги ж.б. тышкы булактар ​​тарабынан каржыланган илимий долбоорлорду ишке ашырууга жигердүү катышып, алар диссертациянын темасы боюнча негизги илимий натыйжаларды жана сыноо иштерин алышат. 

Аспиранттарды, изденүүчүлөрдү материалдык жана моралдык жактан кызыктыруу жана илимий иштердин жыйынтыктарын апробациялоо максатында университетте жыл сайын чыгуучу жаш окумуштуулардын Жарчысын чыгаруу уюштурулду, интернет аркылуу дүйнөлүк маалымат ресурстарына эркин кирүү мүмкүнчүлүгү бар компьютердик кабинет ачылган. Бүгүнкү күндө университетте бюджеттик жана контракттык негизде 131ден ашык аспиранттар билим алууда. Аспиранттар илим тармактарынын 36 адистиги боюнча даярдалат. Акыркы 3 жылда аспирантурага кабыл алуу көп катталып, ошондой эле аспиранттар менен университеттин изденүүчүлөрү тарабынан диссертацияларды жактоо тенденциясы байкалууда.

Докторантура жана аспирантура ЖОЖдон кийинки кесиптик билим берүү системасында жогорку квалификациядагы илимий жана илимий-педагогикалык кадрларды даярдоонун негизги формасы болуп саналат. Бул иштерге жалпы жетекчиликти Ишеналы Арабаев атындагы Кыргыз мамлекеттик университетинин илим боюнча проректору алып барат. Аспирантура бөлүмү түздөн түз оперативдүү башкарууну жүргүзөт. Докторанттарды, аспиранттарды жана илимдин кандидаты илимий даражасын алуу үчүн изденүүчүлөрдү даярдоо илимпоздордун адистиктеринин колдонуудагы номенклатурасына ылайык жүргүзүлөт.

Докторанттарды даярдоонун бардык этаптары (докторантурага кабыл алуу, илимий консультанттарды дайындоо, окууну бүтүрүү жөнүндө чечим кабыл алуу жана докторантурадан чыгаруу ж.б.) КМУнун ректорунун буйругу менен ишке ашырылат. Аспиранттарды даярдоонун бардык этаптары (кабыл алуу, кирүү экзамендерин тапшыруу, аспирантурага кабыл алуу, илимий жетекчилерди дайындоо, кандидаттык минимум боюнча сабактарды уюштуруу, кандидаттык экзамендерди тапшыруу үчүн комиссияларды дайындоо, экзамендерге кабыл алуу, бүтүрүү жөнүндө чечим кабыл алуу, окутуу жана аспирантурадан чегерүү ж.б.) аспирантура бөлүмү тарабынан даярдалган КМУнун ректорунун (илим боюнча проректордун) буйругу менен ишке ашырылат. Ишеналы Арабаев атындагы Кыргыз мамлекеттик университетинин аспирантура бөлүмү өз ишмердүүлүгү жөнүндө белгиленген тартипте отчет беришет жана отчеттук материалдарды ректорго, илим боюнча проректорго, Университеттин Окумуштуулар кеңешине берет.

Илимий-инновация бөлүмү

Кыргыз Республикасынын илимий иш чөйрөсүндөгү негизги укуктук-ченемдик актылары:

  • Кыргыз Республикасынын 2017-жылдын 16-июнундагы № 103 “Илим жөнүндө жана мамлекеттик илимий-техникалык саясаттын негиздери жөнүндө” Мыйзамы
  • “Кыргыз Республикасында илимий, педагогикалык жана илимий кадрларды даярдоо жөнүндө” жобо (Кыргыз Республикасынын Өкмөтүнүн 2018-жылдын 16-июлундагы №327 токтому менен бекитилген)
  • “Илимий уюмдардын жана окумуштуулардын/адистердин ишмердүүлүгүнө рейтингдик баа берүү жөнүндө” жобо (Кыргыз Республикасынын Билим берүү жана илим министрлигинин 2019-жылдагы буйругу менен бекитилген)
  • «Диссертациянын негизги илимий жыйынтыктарын жарыялоо үчүн рецензияланган илимий мезгилдүү басылмалардын тизмесин түзүүнүн эрежелери жөнүндө» жобо (Кыргыз Республикасынын Жогорку аттестациялык комиссиясынын Президиумунун 2014-жылдын 3-июлундагы № 74токтому менен бекитилген).

И.Арабаев атындагы Кыргыз мамлекеттик университетинин илимий ишин төмөнкү түзүмдүк бөлүмдөр жүзөгө ашырат:

  • Илимий жана инновациялар бөлүмү;
  • Аспирантура жана докторантура бөлүмү;
  • 6 диссертациялык кеңеш;
  • Бөлүмдөр, факультеттер жана институттар.

Илимий-инновациялык бөлүмдүн негизги милдеттери:

  • институттардын, факультеттердин, кафедралардын жана башка түзүмдүк бөлүмдөрдүн фундаменталдык жана прикладдык илимий изилдөөлөр, анын ичинде Кыргыз Республикасынын Билим берүү жана илим министрлиги жана эл аралык уюмдар аркылуу алынган гранттардын алкагында илимий долбоорлорду ишке ашыруу жаатындагы илимий-инновациялык иш-аракеттерин уюштуруу жана координациялоо;
  • эл аралык, республикалык, ЖОЖдо жана ЖОЖдор аралык илимий-теориялык, илимий-практикалык, илимий-методикалык конференцияларды, симпозиумдарды, форумдарды, семинарларды жана башка илимий иш-чараларды уюштурууга жана өткөрүүгө колдоо көрсөтүү;
  • илимий маалыматтарды уюштуруу, талдоо жана жайылтуу;
  • университеттин профессордук-окутуучулук курамынын илимий потенциалын натыйжалуу пайдаланууга жана өнүктүрүүгө көмөк көрсөтүү;
  • илимий иштин окуу процесси менен тыгыз байланышын камсыз кылуу;
  •  илимий-изилдөө ишмердүүлүгү чөйрөсүндө эл аралык кызматташтыкты өнүктүрүү.

Кеңири илимий багыт боюнча университет фундаменталдык жана прикладдык мүнөздөгү масштабдуу илимий изилдөөлөрдү активдүү жүргүзүп келет.

И.Арабаев атындагы КМУнун кафедраларынын артыкчылыктуу илимий багыттары:

  • билим берүү системасындагы педагогиканын, практикалык психологиянын актуалдуу маселелери;
  • көп тилдүү чөйрөдө мамлекеттик жана расмий тилдерди колдонуунун теориялык жана практикалык милдеттери;
  • мусулмандардын диний мурасын көп аспекттүү изилдөө;
  • Кыргызстандын биоартүрдүүлүгүн изилдөө жана сарамжалдуу пайдалануу;
  • табигый жана техникалык дисциплиналарды окутуунун мазмунун, формаларын жана технологияларын өркүндөтүү;
  • искусствону, чыгармачылык жөндөмдү, музыкалык маданиятты жана аткаруучулук чеберчиликти өнүктүрүүнүн негизги багыттары;
  • Кыргыз Республикасындагы экономиканын, менеджменттин жана билим берүүнүн концептуалдык проблемалары;
  • Кыргыз Республикасынын тарыхынын, философиясынын актуалдуу маселелери.

И.Арабаев атындагы КМУнун окумуштууларынын илимий иштери

Илимий-изилдөө иштери республиканын экономикалык жана социалдык өнүгүшүнүн артыкчылыктуу багыттарына ылайык жүргүзүлүп жатат.

Жогорку окуу жайдын окумуштууларынын илимий-изилдөө иштеринин пландарында Кыргыз Республикасын өнүктүрүүнүн мамлекеттик программаларынын негизинде ишке ашырылган темалар олуттуу орунду ээлейт.

И.Арабаев атындагы КМУнун илимпоздорунун илимий сынактарга катышуусу боюнча иштер кыйла жанданды. 2018-2022-жылдар аралыгында И.Арабаев атындагы КМУнун окумуштуулары КР Билим берүү жана илим министрлиги аркылуу приоритеттүү багыттар боюнча 28 илимий долбоорду бүтүрүп, каржылоонун жалпы суммасы 19513,9 миң сомду түзгөн.

2022-жылы эле И.Арабаев атындагы КМУнун окумуштуулары ойлоп табууларга жана окуу материалдарына 13 патент жана автордук күбөлүк алышкан.

И.Арабаев атындагы КМУнун профессордук-окутуучулук курамы 2022-жылы 185 эл аралык илимий-практикалык конференцияларга, форумдарга катышып, жыл ичинде университетте 38 эл аралык илимий иш-чаралар өткөрүлдү.

2022-жылга Scopus жана Web of Science тарабынан индекстелген илимий мезгилдүү басылмаларда 11 илимий макала, РИНЦде И.Арабаев атындагы КМУнун профессордук-окутуучулар жамааты тарабынан 590дон ашык илимий макалалар жарыяланган.

Жыл сайын ноябрь айында университетте илим күнүнө арналган эл аралык илимий-практикалык конференция өткөрүлүп, мыкты эмгектер “И.Арабаев атындагы КМУнун жарчысы” илимий журналына жарыяланып турат.

Студенттердин жана магистранттардын илимдин түрдүү багыттары боюнча илимий-изилдөө иштери жигердүү жүргүзүлүп, алардын көпчүлүгү республикалык бюджеттен жана эл аралык уюмдардан каржыланган илимий долбоорлор боюнча биргелешкен иштерге тартылган. Студенттер жыл сайын аймактык студенттик олимпиадаларга, түрдүү көргөзмөлөргө, сынактарга, эл аралык конференцияларга жана симпозиумдарга катышат. 2022-жылы университеттин имаратында креативдүү экономиканы өнүктүрүүгө, ишкердикти колдоого жана жаштар арасында стартаптарды түзүүгө багытталган Start-up борбору ачылган.

АСПИРАНТУРА ЖАНА ДОКТОРАНТУРА   

НОРМАТИВДИК ДОКУМЕНТТЕР:

I.1. И. Арабаев атындагы КМУнун нормативдик документтери 

— Бөлүм жөнүндө Жобо 

— Бөлүмдүн кызматкерлеринин функционалдык милдеттери

— Бөлүмдүн 2023-жылга иш планы   

 I.2. Кыргыз Республикасынын Билим берүү жана илим министрлигинин  укуктук-ченемдик документтери

— Илимий-педагогикалык кадрларды даярдоо жөнүндө Жобо

I.3. Кыргыз Республикасынын Президентине караштуу Улуттук аттестациялык комиссиясынын нормативдик документтери 

Кыргыз Республикасынын Президентине караштуу Улуттук аттестациялык комиссиясынын  токтомдору:

Кыргыз Республикасынын Президентине караштуу Улуттук аттестациялык комиссиясынын Жоболору:

Кыргыз Республикасынын Президентине караштуу Улуттук аттестациялык комиссиясынын нускамалары:

Тизмелер:

 

II. И.Арабаев атындагы КМУда даярдоо жүргүзүлүүчү ИЛИМИЙ БАГЫТТАРДЫН ЖАНА АДИСТИКТЕРДИН ТИЗМЕСИ 

  1. ТАПШЫРУУЧУЛАР ҮЧҮН
  2. АСПИРАНТТАР ҮЧҮН

— Аспиранттын жеке окуу иш планы

 — Арыздардын үлгүлөрү/ теманы/ илимий жетекчини/ консультантты бекитүү/кайра бекитүү боюнча өтүнмөлөрдүн үлгүлөрү 

 

PHD-ДОКТОРАНТУРА

Бөлүмдөр: 

I.             НОРМАТИВДИК ДОКУМЕНТТЕР

I.1. И. Арабаев атындагы КМУнун нормативдик документтери:

— И.Арабаев атындагы Кыргыз мамлекеттик университетинде ЖОЖдон кийинки кесиптик билим берүүнү (базалык докторантура (PhD) / профиль боюнча) уюштуруунун жана философия доктору (РЬО)/профиль боюнча) доктор квалификациясын берүүнүн тартиби жөнүндө ЖОБО. 

I.2. КР ББИМ нормативдик документтери:

— ЖОЖдон кийинки кесиптик билим берүүнү (базалык докторантура (PhD) / профили боюнча) уюштуруунун жана профили боюнча философия доктору (PhD)/доктору квалификациясын берүүнүн тартиби жөнүндө ЖОБО

 http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ru-ru/157711?cl=ru-ru

— Философия илимдеринин докторун (PhD)/профиль боюнча докторун даярдоо үчүн аккредитацияланган билим берүү программаларына МИНИМАЛДЫК ТАЛАПТАР

http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ru-ru/157712?cl=ru-ru

  1. ЛИЦЕНЗИЯЛЫК ДОКУМЕНТТЕР
  2. ТАПШЫРУУЧУЛАР ҮЧҮН

Ишеналы Арабаев атындагы Кыргыз мамлекеттик университетинин Стартап борбору 2022-жылдын май айында түзүлүп,  бүгүнкү күнгө чейин студенттер арасында ишкердик көндүмдөрдү өнүктүрүү жана стартап идеяларын ишке ашыруу багытында жигердүү иш алып барууда. 

Стартап борборунун ишмердүүлүгү креативдүү экономиканы өнүктүрүүгө, ишкердикти колдоого жана студенттер арасында стартап идеяларды ишке ашырууга багытталган. Стартап борбору — бул таланттуу студенттер өз идеяларын менторлордун жана насаатчылардын жардамы менен реалдуу долбоорлорго айландыра турган аянтча. Менторлор катары бизнес жана стартап чөйрөсүнүн өкүлдөрү, ал эми насаатчылар катары Стартап Борбору менен түзүмдөрдөн стартап боюнча дайындалган жооптуулар иш алып барышат.

 Стартап борборунун негизги максаты – студенттерди жаңы технологияларды өздөштүрүүсүн өнүктүрүп, андан соң экономикалык пайда алуу менен долбоордук идеяларын ишке ашырууга окутуу.

 Алдыга коюлган милдеттерди ишке ашыруу үчүн Стартап борборуна университеттин ар бир түзүмүнөн жооптуу өкүлдөр бекитилип, алар студенттер менен биргеликте иш алып барышууда.

Бүгүнкү күндө биздин студенттер:

Биринчиден, онлайн анкетаны толтуруу менен Стартап борборуна мүчө боло алат. Шилтемеге борбордун Instagram баракчасы -@startup.arabaev аркылуу кирүүгө болот.

Эмне үчүн студенттер анкетаны толтуруусу керек? Толтурулган анкетанын негизинде студенттердин маалымат базасы түзүлөт. Базадагы студенттер Стартап борбору уюштурган бардык иш-чараларга катышууга мүмкүнчүлүк алат, мисалы: тренингдер, тимбилдингдер, сынактар, воркшоптор ж. б. у. с.

Экинчиден, долбоордук идеялар үчүн онлайн арыз толтурууга мүмкүнчүлүк түзүлгөн. Шилтемеге борбордун Instagram баракчасы (@startup.arabaev) аркылуу кирүүгө болот.

Толтурулган онлайн арыз эмне үчүн керек? Жиберилген онлайн арыз насаатчылар тарабынан каралып чыгат, оңдоо түзөөлөр жана толуктоолор киргизилген соң долбоор менторлордун талкулоосуна сунушталат.  Толтурулган онлайн арыз аркылуу студенттер өз идеясын ачып берүүгө, насаатчылардын жардамы менен, менторлордун толуктоолорун алып, долбоорлорду ишке ашырууга мүмкүнчүлүк алышат. Андан ары даяр долбоорлорго каржылоо тартуунун ар кандай механизмдери аркылуу ишке ашыруу үчүн сунушталат. 

Стартап борбору өзүнүн ишмердүүлүгүнүн алкагында Enactus Кыргызстан менен кызматташууда. Бүгүнкү күндө студенттерибиз «И.Арабаев атындагы КМУнун Enactus» командасына кошулуп, «Enactus Kyrgyzstan» чыгармачыл жаштар командасынын мүчөсү боло алышат. Азыркы учурда биздин команданын курамында бардык түзүмдөрдүн студенттеринен куралган 20 активдүү лидерлер иш алып барышууда, алар университеттин жана “Enactus Кыргызстан” уюмунун колдоосу менен ишке ашырылып жаткан “Өнөр Union” долбоорунун үстүндө бирге иштешүүдө.

Enactus – бул эл аралык коммерциялык эмес уюм болуп саналат, студенттерди ишкердик аркылуу дүйнөнү жакшыртууга шыктандырган уюм. Enactus дүйнөнүн 37 өлкөсүнүн университеттеринде активдүү өнүгүп жатат.

Стартап деген эмне? Бул инновациялык бизнес же мурун жок болгон продукт, эң негизги өзгөчөлүгү — буга чейин  иштеп жаткан долбоорлордун көчүрмөсү эмес, жаңы, оригиналдуу идея болушу керек. Стартап менен бизнестин айырмасы кандай? Бизнес туруктуу негиздерди кайталоо менен курулат (дүкөн, кафе же терезе орнотуу боюнча кызмат ж.б). Ал эми стартап таптакыр жаңы форматтагы товар же кызмат болушу менен бизнестен айырмаланат. Стартапер деген ким? Жаңы идеяларды ойлоп таап, аларды өнүктүрүү үчүн иштегендер стартаперлер. Негизинен, ар кандай курактагы адамдар стартапер боло алышат.

Требования к авторам

Научно-инновационный отдел КГУ им. И. Арабаева принимает к рассмотрению ранее не опубликованные научные статьи, соответствующие научно-тематическому содержанию издания.

В соответствии с требованиями ВАК КР к профессиональным публикациям и профилю издания научная статья должна содержать в себе:

  1. Постановку проблемы и определение актуальности ее исследования;
  2. Анализ последних исследований и публикаций, выделение нерешенныхранее частей общей проблемы, которым посвящается данная статья;
  3. Теоретические основы исследования, методологию и характеристику эмпирической базы;
  4.  Изложение основных результатов исследования в соответствии с поставленными задачами;
  5.  Выводы и перспективы использования результатов исследования.

 Оформление статей

1) УДК статьи (на первой странице в левом верхнем углу)

2) Фамилия, имя, отчество автора(ов) (инициалы) на кыргызском, русском и английском языках

3) Ученая степень, ученое звание на кыргызском, русском и английском языках

4) Место работы, страна и город на кыргызском, русском и английском языках

5) Электронный адрес автора

6) Название статьи (на кыргызском, русском и английском) языках. Пишется прописными (большими)буквами.Точка после названия не ставится.

7) Аннотация — на кыргызском, русском и английском языках (5-10 строк).

8) Ключевые слова — на кыргызском, русском, и английском языках (минимум 10 слов).

9) Объем статьи – 12 000 –30000 знаков(с учетом пробелов) (5-8 машинописных страниц или 0,3 — 0,5 печ. листов)

10) Библиографические сведения следует подавать в конце статьи в виде списка литературы в алфавитномпорядке (сначала источники, набранные кириллицей, затем — латиницей) в соответствии с требованиями ГОСТа Р 7.0.7-2009.

Ссылки – в виде квадратных скобок [4, с. 54], где первая цифра означает номер источника по списку использованной литературы, а вторая – страницу.

Обязательные параметры электронной версии статьи:

  • файл в формате Word;
  •  шрифт TimesNewRoman, кегль — 14, межстрочный интервал — 1, поля страниц — 2 см. со всех сторон;

Оформление таблиц и рисунков:

  • каждый графический материал (фото, таблицы, рисунки, графики, схемы) должен быть пронумерован и подписан;
  • надписи и другие обозначения на графиках и рисунках должны быть четкими и легко читаемыми.

Примечание

  • Статьи авторов с ученой степенью сопровождаются  одной внешней рецензией доктора/кандидата наук по специальности публикации.
  • Статьи, авторы которых не имеют ученой степени, сопровождаются двумя (в т.ч. одной внешней) рецензиями доктора/кандидата наук по специальности публикации или выпиской из протокола заседания кафедры (отдела) о рекомендации статьи к печати, которая может заменить внутреннюю рецензию.
  • Рецензия подается с подписью рецензента, заверенная печатью организации, в котором работает рецензент.
  • Статьи за подписями авторов выражают их взгляды, которые могут не совпадать с позициейРИСО.
  • Экспертиза редакционной коллегии имеет внутри редакционное назначение (конфиденциально).
  • По мере необходимости редакторимеет право сокращать статьи и делать литературное редактирование.
  • Статьи, не соответствующие вышеуказанным требованиям к печати не принимаются.
  • Бумажные экземпляры неопубликованных статей, а также электронные носители и иллюстрации автору не возвращаются.

 *Примечание:

Ответственность за достоверность приведенных в статье фактов и данных, обоснованность сделанных выводов и научный уровень статьи несут авторы и рецензенты.

Образец оформления статьи:

УДК:

Мамбетакунов Э.

пед.илим.док, профессор,

Ж.Баласагын атындагы Кыргыз улуттук университети

mambet90@gmail.com 

ТАБИЯТТЫН СУЛУУЛУГУ ЭСТЕТИКАЛЫК ТАРБИЯЛООНУН КАРАЖАТЫ КАТАРЫ.

 Аннотация: 

 Негизги сөздөр:

Мамбетакунов Э.

док.пед.наук, профессор, 

Кыргызский национальный университет им. Ж. Баласагына

mambet90@gmail.com

 

КРАСОТА ПРИРОДЫ КАК СРЕДСТВО ЭСТЕТИЧЕСКОГО ВОСПИТАНИЯ.

Аннотация: 

 Ключевые слова:     

E. Mambetakunov

Doctor of Pedagogy, Professor,

Kyrgyz national university named after J.Balasagyn,

mambet90@gmail.com

THE BEAUTY OF NATURE AS A MEANS OF AESTHETIC EDUCATION                     

   Annotation:   

   Keywords:

Основной текст

 

Список использованной литературы / Колдонулган адабияттардын тизмеси (пишется на языке статьи / макаланын жазылган тилинде кɵрсɵтүлɵт)

1. С.Кадырова, Р.Кыдырбаева. Кыргыздын каада-салт ырлары жана алардын “Манас” эпосунан

 алган орду/«Кыргызстан-Сорос» фонду. Келечек элита мектеби. – Б .: Илим. – 2000. -88-б.

2.Мижериков, В.А.  Введение в педагогическую деятельность: учеб. Пособие/ В.А. Мижериков, Т.А..

 Юзефавичус. – М.: Педагогическое общество России, 2015. – 352 с.

3.Сабиров, В.Ш. Предмет философии образования // Сибирский учитель/В.Ш. Сабиров. – 2004. — № 6. [Электронный ресурс] – Режим доступа. – URL: http://www.sibuch.ru/article.php?no=317